Ραζης Λαμπρος | Οφθαλμίατρος Τηλ.: 2310 236830
ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
Παθήσεις Οφθαλμού
-
Αποκόλληση Υαλοειδούς
Η υαλοειδής κοιλότητα είναι ένας χώρος που βρίσκεται στο πίσω µέρος του µατιού, ανάµεσα στο φακό και τον αμφιβληστροειδή και είναι γεµάτη µε ένα υλικό που µοιάζει µε διαφανές ζελέ και ονοµάζεται υαλοειδές υγρό. Με την πάροδο της ηλικίας, η συνήθης υφή ζελέ που έχει το υαλοειδές υγρό αρχίζει να γίνεται περισσότερο υδαρής και ρευστοποιείται. Τότε µπορεί να ξεκολλήσει από τα φυσικά του στηρίγµατα στο εσωτερικό τµήµα του µατιού ή να ανακτήσει κατά τόπους αδιαφανείς πυκνώσεις. Καθώς συμβαίνει αυτό, παρουσιάζονται στην όραση διάφορες λάµψεις σαν αστραπές και µια ή περισσότερες µαύρες κηλίδες, κινούμενα σωµατίδια, µύγες ή άλλα αντικείμενα που πετούν. Αυτό λέγεται αποκόλληση του υαλοειδούς.
Η αποκόλληση του υαλοειδούς δεν είναι επικίνδυνη από µόνη της, αλλά µπορεί να συνοδεύεται από πιο σοβαρές καταστάσεις, όπως ρωγµές του αμφιβληστροειδούς ή υαλοειδής αιμορραγία. Αυτό συμβαίνει όταν οι υαλοειδοαµφιβληστροειδικές συνδέσεις είναι πολύ ισχυρές και το αποκολλούµενο υαλοειδές σχίζει τον αµφιβληστροειδή ή κόβει τα αιµοφόρα αγγεία του. Συχνά αυτό οδηγεί στην εµφάνιση νέων κινούμενων σωματιδίων, αστραπών που επιµένουν, ή στη σηµαντική ελάττωση της οράσεως λόγω ενδουαλοειδικής αιµορραγίας. Συστήνουµε στον καθένα µε ανάλογα συµπτώµατα, να υποβάλλεται αµέσως σε οφθαλµολογική εξέταση για να αποκλειστούν άλλα σοβαρότερα προβλήµατα. Εφόσον διαπιστωθεί ότι υπάρχει σχίσιµο (ρωγµή) του αµφιβληστροειδούς, τότε συνιστάται άµεση εφαρµογή Argon Laser, ώστε να σφραγιστεί η υπάρχουσα ρωγµή και έτσι να αποτραπεί ο κίνδυνος αποκολλήσεως του αµφιβληστροειδούς. -
Διαβητική Αμφιβληστροειδοπάθεια
Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια (Δ.Α.) αποτελεί παγκοσμίως μια ιδιαίτερα συχνή αιτία τυφλώσεως. Πρόκειται για αγγειοπάθεια της οποίας η εκδήλωση εξαρτάται αφενός από τη μη έγκυρη ή ανεπαρκή ρύθμιση του διαβήτη και αφετέρου από τη χρονική διάρκεια και το είδος του διαβήτη, σε συνδυασμό με την αντοχή των αγγείων του ασθενούς. Η Δ.Α. από τη στιγμή που θα ξεκινήσει εμφανίζει κατά κανόνα εξελικτική πορεία, η οποία μπορεί να ανακοπεί ή να επιβραδυνθεί μόνο με την εφαρμογή Argon Laser στον αμφιβληστροειδή. Δεν υπάρχουν πρώιμα συμπτώματα γι’ αυτό και κάθε διαβητικός οφείλει να εξετάζεται σε τακτά χρονικά διαστήματα από τον οφθαλμίατρό του.
Μια έγκαιρη διάγνωση και παράλληλη εφαρμογή Argon Laser μπορεί να αναστείλει σημαντικά την εξέλιξη της παθήσεως και να επιστρέψει, για μεγάλο χρονικό διάστημα, απρόσκοπτη όραση στον ασθενή.Εφόσον διαγνωστεί η Δ.Α. συνίσταται άμεσος φλουοαγγειογραφικός έλεγχος, ώστε να διαπιστωθεί η σοβαρότητά της και ανάλογα με αυτήν, άμεση εφαρμογή Laser ή αναμονή και επανέλεγχος σε σύντομο χρονικό διάστημα. Θα πρέπει οι ασθενείς να έχουν υπ’ όψιν τους ότι αν δεν ρυθμίζουν με ιδιαίτερη προσοχή το επίπεδο του σακχάρου στο αίμα τους, τότε η πρόγνωση της Δ.Α. δεν είναι καλή, ασχέτως με την εφαρμοζόμενη θεραπεία με laser. -
Γλαύκωμα
Τι είναι το γλαύκωμα;Το γλαύκωμα είναι μια ύπουλη ασθένεια του οφθαλμού και αποτελεί σήμερα το κυριότερο αίτιο τύφλωσης στον κόσμο. Μπορεί να εμφανιστεί σε όλες τις ηλικίες, από τα νεογέννητα μέχρι τους ηλικιωμένους. Έχει διαφορές μορφές, αλλά η συχνότερη μορφή του είναι το χρόνιο απλό γλαύκωμα. Είναι μια πάθηση με κληρονομική προδιάθεση, δηλαδή απόγονοι γλαυκωμάτων έχουν περισσότερες πιθανότητες να ασθενήσουν.Τι σύμπτωμα έχει;Συνήθως δεν έχει ιδιαίτερα υποκειμενικά συμπτώματα. Η νόσος προχωρά αργά μέχρι το στάδιο του απολύτου γλαυκώματος στο οποίο η όραση έχει χαθεί. Ελαφρό θάμπωμα της όρασης, φωτοστέφανο γύρω από τα φώτα, πόνοι στο μάτι κ.λπ. δεν αξιολογούνται συνήθως από τον ασθενή, ούτε είναι σύμπτωμα του γλαυκώματος. Η διάγνωση λοιπόν της νόσου γίνεται από τα σημεία που βλέπει ο οφθαλμίατρος με ειδικές εξετάσεις, όπως n μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης, η βυθοσκόπηση και τα οπτικά πεδία.Τι είναι η ενδοφθάλμια πίεση;Είναι η πίεση που έχει το μάτι. Δεν έχει άμεση σχέση μα την αρτηριακή πίεση. Μετριέται με ειδικά όργανα που λέγονται τονόμετρα. Φυσιολογικά δεν ξεπερνά τα 20-21 mm Hg, χωρίς να αποκλείονται εξαιρέσεις προς τα πάνω ή προς τα κάτω.Τι είναι βυθοσκόπηση;Γίνεται με ειδικά όργανα που λέγονται οφθαλμοσκόπια. Με αυτή παρατηρούμε την κατάσταση του οπτικού νεύρου, καθώς το πίσω μέρος του ματιού. Σε προχωρημένο γλαύκωμα το οπτικό νεύρο παρουσιάζει ατροφία.Τι είναι η περιμετρία;Κύριος σκοπός της περιμετρίας είναι η τελεσίδικη διάγνωση του γλαυκώματος και η λεπτομερής απεικόνιση των αλλοιώσεων του οπτικού πεδίου, που οφείλεται στην καταστροφή του οπτικού νεύρου, και χαρακτηρίζουν την εξέλιξη της νόσου. Οι αλλοιώσεις αυτές εμφανίζονται και στα γλαυκώματα χαμηλής πίεσης όπου παρά τη χαμηλή πίεση παρατηρείται καταστροφή του οπτικού νεύρου. Μπορεί επίσης σε άτομα που έχουν αυξημένη πίεση σε ώρες που είναι αδύνατη η μέτρηση (π.χ. νύχτα), με αποτέλεσμα να μην αντιλαμβάνονται το πρόβλημα τους. Για τον έλεγχο των οπτικών πεδίων υπάρχουν ειδικές συσκευές, τα αυτόματα πιεσόμετρα, οι οποίες με τη βοήθεια ηλεκτρονικών υπολογιστών εξετάζουν τον ασθενή, αναλύουν και απεικονίζουν τα αποτελέσματα με θαυμαστή ακρίβεια. Δεν νοείται διαγνωστική προσεγγίση του γλαυκώματος, χωρίς εκτέλεση οπτικών πεδίων.Υπάρχει θεραπεία;Το γλαύκωμα είναι μια χρόνια νόσος. Σκοπός της θεραπείας είναι η ρύθμιση της ενδοφθάλμιας πίεσης σε τέτοιο όριο που να μην προκαλείται βλάβη στο οπτικό πεδίο. Αυτό το πετυχαίνουμε στην αρχή με φάρμακα. Αν αποτύχει η φαρμακευτική θεραπεία τότε γίνεται εγχείρηση ή LASER. Τέλος θα πρέπει να τονιστεί ότι η αποφυγή της τύφλωσης από το γλαύκωμα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την πειθαρχία του ασθενή στις εντολές του γιατρού. -
Μυοψία / Κινούμενα σωματίδια (μυγάκια)
Τα συνηθισμένα σωµατίδια (µυοψίες) δεν είναι επικίνδυνα και αποτελούν κατά τόπους πυκνώσεις στο υαλοειδές. Όταν πέσει πάνω του φως, δημιουργούνται σκιές στον αµφιβληστροειδή, που δίνουν την εντύπωση ότι κινούνται µέσα στο οπτικό πεδίο του ατόµου. Μπορεί να δίδεται η εντύπωση ότι αυτά βρίσκονται µπροστά στο µάτι, αλλά στην πραγματικότητα είναι στο εσωτερικό του.
Εκτός από εξαιρετικές περιπτώσεις, δεν είναι σοβαρό πρόβληµα και δεν χρειάζεται θεραπεία. Όµως µια αιφνίδια εµφάνιση µυοψιών, µπορεί να αποτελέσει ένδειξη προβλήµατος και όταν συµβαίνει κάτι τέτοιο, συνίσταται οφθαλµολογική εξέταση. -
Ξηροφθαλμία
Τι είναι η ξηροφθαλμίαΞηροφθαλμία ονομάζεται η μείωση της παράγωγης της βασικής έκκρισης των δακρύων, η οποία ευθύνεται για τη σωστή λίπανση, άρα και μείωση της τριβής μεταξύ των βλεφάρων και του ματιού.Πού οφείλεταιΟφείλεται κατά κανόνα σε ελάττωση του κολλαγόνου (ρευματοειδή αρθρίτιδα ), σε νέκρωση των αδένων που παράγουν τη βασική έκκριση (χημικά εγκαύματα, κακή χρήση κολλυρίων), σε ορμονικές διαταραχές (π.χ. κλιμακτήριος) ή και σε λήψη ορισμένων φαρμάκων (π.χ. ψυχοφάρμακα).Ποια συμπτώματα παρουσιάζειΤο βασικό σύμπτωμα είναι η εντύπωση ξένου σώματος στο μάτι (σκουπιδάκια), καθώς και «κόλλημα των ματιών» κατά το ξύπνημα. Αντιδραστικά τότε το μάτι παράγει σε μεγάλη ποσότητα την αντανακλαστική έκκριση των δακρύων, με αποτέλεσμα να έχουμε δακρύρροια.ΘεραπείαΚατά κανόνα η θεραπεία είναι συντηρητική με τη χρήση ειδικών ενυδατικών κολλυρίων ή GEL. -
Στραβισμός
Ο στραβισμός αποτελεί µια σχετικά συχνή πάθηση που κατά κανόνα εμφανίζεται σε μικρή ηλικία. Η πάθηση συνίσταται στο ότι οι άξονες οράσεως των δυο ματιών δεν είναι παράλληλοι. Διακρίνεται σε συγκλίνοντα ή εσωτροπία και σε αποκλίνοντα ή εξωτροπία. Ο βαθμός στραβισμού ποικίλλει από ελάχιστες μοίρες, που πολλές φορές δεν γίνεται καν αντιληπτός από τους γονείς, μέχρι πολλές, πράγμα που άμεσα θορυβοποιεί το περιβάλλον του νεαρού ασθενούς. Η γωνία ενός στραβισμού άλλοτε είναι σταθερή και άλλοτε κυμαινόμενη, από ελάχιστη μέχρι σηµαντική.
Εκτός από τον εμφανή στραβισμό (τροπία) υπάρχει και ο λανθάνων (φορία) που διακρίνεται σε έσω και έξω φορία. Σε αυτή την περίπτωση, ενώ συνήθως τα δύο µάτια είναι παράλληλα, κατά καιρούς και κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες στραβίζουν για να επανέλθουν στη συνέχεια στην παράλληλη θέση. Ένας στραβισμός, εκτός από το αισθητικό πρόβληµα που δημιουργεί, έχει σημαντικές συνέπειες στην εν γένει λειτουργία της οράσεως.
Ένα µάτι που στραβίζει χάνει σταδιακά την ικανότητα να διακρίνει καθαρά και καταντά πρακτικά άχρηστο. Εκτός από αυτό, ακόμη και στις περιπτώσεις όπου δεν παρατηρείται έκπτωση οράσεως (στραβισμοί όπου στραβίζουν εκ περιτροπής και τα δυο µάτια), ο πάσχων χάνει την ικανότητα να βλέπει στερεοσκοπικά, δηλ. να αντιλαμβάνεται τη διάσταση του βάθους. Όταν υπάρχει υπόνοια στραβισμού είναι απαραίτητη µια σωστή οφθαλμολογική εξέταση ώστε, αφενός να διαπιστωθεί ο λόγος εμφανίσεως του στραβισμού και αφετέρου να καθορισθεί εγκαίρως η δέουσα θεραπευτική αγωγή.
Συνήθως οι στραβισμοί της παιδικής ηλικίας οφείλονται σε διαθλαστικά προβλήµατα. Σε σπάνιες όμως περιπτώσεις είναι δυνατόν να οφείλονται και σε άλλα παθολογικά του οφθαλμού αίτια ή ακόμη και σε νευροοφθαλµικές παθήσεις.Εκτός από τους στραβισμούς της παιδικής ηλικίας υπάρχουν και οι στραβισμοί που εμφανίζονται σε μεγάλη ηλικία. Αυτοί είναι σπάνιοι και κατά κανόνα έχουν ως αφορμή τους παθολογικά αίτια. Η αντιμετώπιση των στραβισμών της παιδικής ηλικίας εξαρτάται από τα γενεσιουργά του αίτια, από το ποσοστό βλάβης που ο στραβισμός έχει δημιουργήσει, καθώς και από τη σχολή που ακολουθεί ο γιατρός. Κατά κανόνα δίνουμε γυαλιά, κλείνουμε το πάσχον µάτι ώστε να αποτρέψουμε τον κίνδυνο αμβλυωπίας ή χειρουργούμε. -
Ωχροπάθεια
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΩΧΡΑ ΚΗΛΙΔΑΔε φταίει η τηλεόρασή σας που στη μέση τα δείχνει θολά. Ούτε ο δρόμος (που τον ξέρετε για ίσιο) που εμφανίζεται μπροστά στα µάτια σας να κάνει σκέρτσα ακολουθώντας τεθλασμένη κατεύθυνση. Ούτε φταίει ο ίδιος ο ασθενής που τον έχουν παρεξηγήσει φίλοι, γνωστοί και συγγενείς επειδή όταν τους συναντά δεν τους χαιρετά. Το πρόβλημα είναι η ωχρά κηλίδα, η οποία αποτελεί το πιο φωτοευαίσθητο τμήμα του αμφιβληστροειδούς χιτώνα του οφθαλμού. Στη συγκεκριμένη ανατομική περιοχή υπάρχει ένα ιδιαίτερα λεπτό δίκτυο φωτοκυττάρων (2µm), για να είναι δυνατή μεγάλη διακριτική ικανότητα (ευκρινής όραση). Η ωχρά κηλίδα (ωχρά µόνο σε οφθαλμοσκόπηση µε φως ελεύθερο από κόκκινες ακτίνες) είναι ελαφρά ελλειπτική και στο µέσο της βρίσκεται το κεντρικό βοθρίο που περιέχει µόνο κωνία, τα οποία χρησιμεύουν εκτός από την ευκρινή όραση την ημέρα και για την αντίληψη των χρωμάτων. Η ωχρά κηλίδα αναπτύσσεται ανατομικά μόλις στον 6ο μήνα της ζωής. Η κεντρική οπτική οξύτητα στους 6 μήνες φτάνει στο 5% και μόλις στον τέταρτο χρόνο στα 100%. Στους ενήλικες η ωχρά κηλίδα έχει την αντίληψη της διεύθυνσης κατ’ ευθείαν εμπρός και κατευθύνεται στο σημείο όπου έχουμε στρέψει την προσοχή µας.ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙΔΑΣ1.Είναι µία πάθηση που εκδηλώνεται συνήθως σε άτομα άνω των 60 ετών. Με την πάροδο της ηλικίας, η ωχρά κηλίδα υφίσταται ανατομικές και λειτουργικές αλλαγές, συνέπεια των οποίων είναι η σημαντική απώλεια της όρασης. Ο τύπος αυτός ονομάζεται «ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς». Η εμφάνιση της νόσου σε πιο νέα άτομα είναι συνήθως κληρονομική και ονομάζεται «δυστροφία ωχράς».2.Περιορίζει αργά και βαθμιαία (ξηρά μορφή) την κεντρική όραση (80% των περιπτώσεων) ή δημιουργεί αιφνίδια, συνήθως µη αναστρέψιμη, απώλεια της λειτουργικής όρασης (υγρά μορφή). Στην πρώτη περίπτωση εμφανίζεται ένα θολό και σκοτεινό σημείο στο κέντρο του οπτικού πεδίου, ενώ στη δεύτερη αναπτύσσονται κάτω από την ωχρά κηλίδα παθολογικά αγγεία τα οποία είναι εύθραυστα και μπορεί να αιμορραγήσουν.3.Οι καπνιστές έχουν περίπου 2,5 φορές περισσότερες πιθανότητες να αποκτήσουν ωχροπάθεια. Στην ομάδα υψηλού κινδύνου συγκαταλέγονται οι υπερτασικοί, οι παχύσαρκοι, οι σακχαροδιαβητικοί, όσοι έχουν ανοικτό χρώμα ματιών, όσοι είναι εκτεθειμένοι στον ήλιο και δε φορούν γυαλιά ηλίου, κι εκείνοι που παίρνουν φάρμακα αντιπηκτικά, κατασταλτικά, στυτικής λειτουργίας ή για τη θεραπεία της οστεοπόρωσης.ΠΟΙΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΝΤΑΙ1.Υποκειμενικά ο ασθενής αντιλαμβάνεται μια παραμόρφωση της εικόνας των αντικειμένων και οι ευθείες γραμμές του φαίνονται κυματοειδείς και στρεβλωμένες. Αργότερα εμφανίζονται κεντρικά ή παρακεντρικά σκοτώματα.2.Υπάρχει δυσκολία και δυσχέρεια σε διάφορες δραστηριότητες (ράψιμο, διάβασμα, γράψιμο κτλ.), ενώ η αδυναμία αναγνώρισης των χαρακτηριστικών των προσώπων από απόσταση είναι έντονη.3.Τα χρώματα μπορεί να φαίνονται θαμπά.4.Η αυξημένη ανάγκη για περισσότερο τεχνητό φωτισμό σε κλειστούς χώρους είναι χαρακτηριστική5.Η εκτίμηση υψομέτρων και αποστάσεων μπορεί να γίνει εξαιρετικά δύσκολη.6.Η εκφύλιση ξεκινά συνήθως από το ένα µάτι, αλλά στα επόμενα 5 – 6 χρόνια εκδηλώνεται και στο άλλο. Δυστυχώς, η αμφοτερόπλευρη εκδήλωση της πάθησης είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση.7.Ένα απλούστατο test που μπορεί οποιοσδήποτε να κάνει, είναι να ελέγξει την όρασή του κλείνοντας ένα – ένα τα µάτια του και να εστιάσει το βλέμμα του στην κάσα μιας πόρτας ή σε μια ευθεία γραμμή. Αν αυτή παραμορφώνεται ή γίνεται τεθλασμένη, τότε σημαίνει ότι υπάρχει πρόβλημα στην ωχρά κηλίδα (Amsler test).Επειδή η εκφύλιση της ωχράς επηρεάζει μόνο την κεντρική όραση, η περιφερική παραμένει φυσιολογική µε αποτέλεσμα ο ασθενής να μπορεί να αυτοεξυπηρετείται κατά τη διάρκεια της εξέλιξης της νόσου. Τονίζεται ότι δεν επέρχεται ποτέ ολική τύφλωση.ΔΙΑΤΡΟΦΗΗ διατροφή των πασχόντων από ωχροπάθεια καλό είναι να συμπεριλαμβάνει φρούτα και λαχανικά πλούσια σε λουτεΐνη, ζεαξανθίνη και λυκοπένιο, όπως είναι το ρόδι, οι φράουλες, τα κεράσια, τα µούρα, τα παντζάρια, οι κόκκινες πιπεριές, οι ντομάτες, αλλά και το σπανάκι, το μπρόκολο, το καρότο και το αβοκάντο.ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ1.Απλή εξέταση της ωχράς κηλίδας: ο εξεταζόμενος κοιτάζει σε απόσταση ανάγνωσης ένα τετραγωνισμένο δίχτυ, όπως το χαρτί millimeter. Ο ασθενής μπορεί να βλέπει το δίχτυ αυτό παραμορφωμένο (μεταμορφοψία) ή να αντιλαμβάνεται εκπτώσεις (πίνακας Amsler).2.Βιομικροσκοπία του αµφιβληστροειδούς: γίνεται µε τον τριεδρικό φακό του Goldman, όπου έχουμε αμεσότατη κι ευκρινέστατη οπτική προσπέλαση στο βυθό του ματιού.3.Φλουοαγγειογραφία: Εγχύουμε στη φλέβα του βραχίονα διάλυμα φλουαροσκεΐνης και φωτογραφίζουμε µε ειδική φωτογραφική μηχανή και µε ειδικά χρωματικά φίλτρα την κατανομή της χρωστικής στην πάσχουσα περιοχή. Είναι μέθοδος αναντικατάστατη για να καθορίσουμε τη μορφή της ωχροπάθειας, αν είναι υγρά ή ξηρή.4.Τελευταία έχει ανατηχθεί η ειδική εξέταση OCT (οπτική τομογραφία συνοχής) µε την οποία καταγράφεται µε ακρίβεια η υφιστάμενη αλλοίωση στην πάσχουσα περιοχή.ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ1.Για τον ξηρό τύπο της ηλικιακής εκφύλιση της ώχρας, οι θεραπευτικές µας δυνατότητες είναι περιορισμένες. Απλά χορηγούμε αγγειοδιασταλτικά ή διάφορα άλλα σκευάσματα (π.χ. βιταμινούχα) επί μακρό χρονικό διάστημα.2.Η υγρά μορφή αντιμετωπίζεται µε θερμικό laser, φωτοδυναμική θεραπεία και µε ενδουαλοειδική χορήγηση αντι-αγγειογενετικών παραγόντων.3.Η αποκατάσταση της οπτικής δυσχέρειας ενός ασθενούς µε ωχροπάθεια, βασίζεται στα βοηθήματα χαμηλής όρασης που περιλαμβάνουν τηλεσκοπικά γυαλιά, ειδικούς μεγεθυντικούς φακούς ή άλλες πιο πολύπλοκες ηλεκτρονικές συσκευές. Ο πάσχων αξιοποιεί την περιφερική όραση του ματιού και την «εκπαιδεύει» να συμπεριφέρεται όπως η ωχρή κηλίδα. Η όραση προοδευτικά βελτιώνεται, η οπτική οξύτητα αυξάνει και οι ασθενείς μπορούν εκ νέου να εργαστούν, να διαβάσουν και να μετακινηθούν µε μεγαλύτερη ευκολία και ασφάλεια σε σχέση µε το παρελθόν.